Wat is bedrijfscultuur, en hoe creëer je die in jouw bedrijf?

Bedrijfscultuur is een interessant maar ongrijpbaar fenomeen. Op bedrijfswebsites en in vacatures wordt er bijna altijd over de bedrijfscultuur van een onderneming gesproken. “Een dynamisch bedrijf”, “informele sfeer”, “korte lijntjes”: allemaal termen die dit concept omschrijven. Een goede cultuur kan een grote meerwaarde zijn voor je bedrijf, maar hoe beïnvloed je het eigenlijk? En als je daar achter bent, hoe weet je dan wat voor bedrijfscultuur bij jouw doelstellingen past? In deze blog duiken we in dit fascinerende concept, zodat jij aan de slag kan om de perfecte bedrijfscultuur in jouw onderneming te realiseren.

Wat is bedrijfscultuur?

Een uitdagende vraag! We kunnen bedrijfscultuur het best omschrijven als “het totaalplaatje van hoe het er binnen een bedrijf dagelijks aan toe gaat”. Beetje vaag? Klopt… Het wordt wat duidelijker aan de hand van voorbeelden. Beantwoord de volgende vragen maar eens voor jouw onderneming: 

• Zeggen alle collega’s elkaar ’s ochtends goedemorgen?
• Spreken werknemers hun baas aan met hun voornaam, of op een formele manier?
• Hoe gaat het er aan toe tijdens lunchtijd?
• Hebben mensen om klokslag 17.00 uur hun tas ingepakt of juist niet?

Bedrijfscultuur is er, ook als je het niet bewust creëert

Al dit soort details vormen samen de bedrijfscultuur. Een van de kenmerken is dat er vaak weinig tot niets over op papier staat, maar dat toch (bijna) iedereen binnen het bedrijf er op dezelfde manier mee om gaat. Dat is niet omdat de baas het zo heeft besloten, maar omdat het zo is gegroeid. Je kan bedrijfscultuur daarom ook wel zien als alle collectieve gewoontes van het personeelsbestand bij elkaar.

Dat betekent ook meteen dat ieder bedrijf per definitie een bedrijfscultuur heeft! Ook als niemand zich er van bewust is, zijn er bij elk bedrijf ongeschreven regels, gebruiken en tradities. Heeft jouw bedrijf een vrijmibo, of gebeurt dat eigenlijk nooit? In beide gevallen is het antwoord een onderdeel van de bedrijfscultuur.

Hoe creëer ik een bedrijfscultuur?

We lieten het al even vallen: ieder bedrijf heeft een bepaalde cultuur, en die ontstaat eigenlijk een beetje vanzelf. In die zin is het best makkelijk om een bedrijfscultuur te creëren: neem een aantal mensen aan, stel ze aan elkaar voor als collega’s, en voilà: de bedrijfscultuur zal beginnen te vormen. Een interessantere vraag is: hoe zorg je dat die cultuur groeit zoals jij het wilt? Hoe creëer je de juiste bedrijfscultuur?

Het belangrijkste: voorbeeld doet volgen. Als jij als manager altijd om 5 uur de deur uit marcheert, dan zullen de werknemers zich hetzelfde aanwennen. Ben jij een baas die vrijdagmiddag om kwart voor vijf de werkplaats binnenloopt om biertjes uit te delen? Dan zal de vrijdagborrel vanzelf traditie worden. Op zich logisch!

En hoe werkt het als er dingen veranderen?

Het wordt uitdagender als je groeit als onderneming, want dan word je als persoon een steeds minder groot deel van het geheel. Als je dan een goede, duidelijke bedrijfscultuur wilt behouden moet je op een gegeven moment wat belangrijke kernzaken gaan benoemen of zelfs opschrijven. “Een dynamisch bedrijf” en “geen 9-tot-5-mentaliteit” zijn daarvan goede voorbeelden. Zoals je ziet zijn die omschrijvingen dan eigenlijk nog steeds wat vaag, omdat de cultuur ‘m in talloze kleine dingen zit. Op bepaalde vlakken kan je wél specifiek zijn: “Noem mij maar gewoon Jan” is een duidelijke ‘regel’, die ook meteen van alles vertelt over de mate van hiërarchie.

En verder: spreek mensen aan op dingen waarvan je per se niét wil dat ze onderdeel worden van de cultuur. Dat hoef je helemaal niet zo vaak te doen, want door de gedeelde cultuur zullen werknemers elkaar daarna onderling ook corrigeren. Als je een paar keer laat vallen dat de voorste parkeerplekken voor bezoekers zijn, zullen die plekken na een tijdje vanzelf leeg blijven. Dan heb je geen ‘BEZOEKERS’-bordjes meer nodig!

Hoe weet ik of er een goede cultuur is?

Nu je weet hoe je bepaalde dingen kan stimuleren of juist afwijzen, kan je aan de slag met het (her)vormen van jouw bedrijfscultuur! Misschien is de gang van zaken in jouw bedrijf al best dicht bij het ideaalplaatje. In dat geval heb je (misschien onbewust) de genoemde tips al toegepast – da’s mooi! In dat geval is het vooral goed om te bedenken dat cultuur dynamisch is. Het verandert en verschuift, bijvoorbeeld door nieuwe collega’s, een andere werklocatie of ambitieuzere doelstellingen. Dat betekent dat jouw uitdaging zal zijn om de goede bedrijfscultuur te bewaken, ook als er veel dingen veranderen in jouw bedrijf.  

Er zullen voor veel werkgevers echter nog dingen zijn die ze anders voor ogen hebben. Hoe je weet dat het de goede kant op gaat met je bedrijfscultuur?

De goede kant op

Een goede indicatie is als je werknemers onderling ziet afstemmen op dat wat je stimuleert. Dat is soms vrij makkelijk (de mate van hiërarchie en formaliteit kan je bijvoorbeeld goed aflezen uit hoe werknemers je aanspreken), maar vaak is het niet zo zwart-wit. Aan jou de taak om bepaalde speerpunten in de gaten te houden en zo de cultuur te sturen. Communiceer er over, en leg waar nodig uit waaróm je iets belangrijk vindt. Je zal merken dat werknemers na een tijdje zelf bewust worden van de bedrijfscultuur, zeker als ze zich lekker voelen binnen de ontwikkeling.

Een goede bedrijfscultuur zal ook voelbaar worden voor je klanten en andere mensen buiten het bedrijf. Dus: als een extern iemand bijvoorbeeld opmerkt dat de sfeer op de vloer lekker direct is, dan weet je dat je op dat vlak een duidelijke bedrijfscultuur aan het opbouwen bent.

Maar, zoals gezegd: bedrijfscultuur is nooit af. Cultuur ontwikkelt, verschuift en groeit, en dat moet je dus wel in de gaten houden. Met wat sturing kan je dan blijven bewaken dat het ontwikkelt zoals jij het voor je ziet. Op die manier werk je stapje voor stapje naar de ideale bedrijfscultuur op jouw werkvloer!