Wat is een cao?

Cao betekent collectieve arbeidsovereenkomst. Het is een overeenkomst tussen werkgeversorganisaties en vakbonden. In een cao staan afspraken over arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden. Deze afspraken gelden voor werkgevers en werknemers in een bepaalde bedrijfstak. In een cao kunnen extra arbeidsvoorwaarden staan. Voorbeelden zijn afspraken over toeslagen, pensioen, kinderopvang, ziekteverzuim, of scholing en opleiding. Bij sommige onderwerpen staat in de wet dat je daarover in een cao andere afspraken kunt maken. Bijvoorbeeld over de opzegtermijn, werktijden, vakantiedagen en de proeftijd. Daarom is het altijd belangrijk om na te gaan of er een cao is en wat daarin de afspraken zijn.

Vakbonden

De vakbonden spelen een belangrijke rol in het cao-overleg. Zij komen op voor de belangen van werknemers en proberen goede arbeidsvoorwaarden af te spreken. De werkgeversorganisaties komen op voor de belangen van de werkgevers. De arbeidsvoorwaarden waarover ze afspraken maken, gelden in een bepaalde bedrijfstak. Zo kunnen ze goed rekening houden met de speciale omstandigheden van die bedrijfstak. Want werken in de horeca en werken in de beveiliging is natuurlijk heel iets anders.

Afspraken in een cao gelden meestal voor een periode van één jaar tot een paar jaar. Daarna moeten de werkgevers en de werknemers weer opnieuw afspraken maken met elkaar. Het lukt niet altijd om op tijd weer nieuwe afspraken te maken. Zolang er geen nieuwe cao is, blijven de regels uit de oude cao gelden.

Algemeen bindende cao's

Werkgevers en werknemers zijn niet verplicht om een cao af te sluiten. Een werkgever moet een cao toepassen als hij lid is van de werkgeversorganisatie die de afspraken heeft gemaakt. Sommige cao’s zijn door de minister van Sociale Zaken algemeen verbindend verklaard. Dan geldt de cao voor alle werkgevers in die bedrijfstak. Dus ook voor de werkgevers die geen lid zijn van de werkgeversorganisatie die de afspraken heeft gemaakt. Voorbeelden van cao’s die algemeen verbindend zijn verklaard, zijn de horeca-cao, de cao Retail non-food en de cao Particuliere Beveiliging. Een cao geeft de werknemers duidelijkheid over hun rechten en plichten. Ze kunnen die nalezen in de cao. Werkgevers zijn verplicht om de afspraken uit een cao toepassen. Ze lopen risico op een hoge boete als ze dat niet doen.

De arbeidsmarkt en de economie veranderen. Voor veel werkgevers is het bijvoorbeeld prettig als ze hun personeel flexibel kunnen inzetten. Dat kan werknemers onzeker maken. Verdienen ze dan bijvoorbeeld nog wel genoeg geld? In het cao-overleg kunnen de werkgeversorganisaties en de vakbonden rekening houden met deze veranderingen en daarover goede afspraken maken. Dat geeft de werknemers zekerheid over hun loon en andere arbeidsvoorwaarden. In een tijd waarin veel verandert, is dat belangrijk.

Een cao biedt dus kansen voor werkgevers en werknemers om goede afspraken te maken die passen bij deze tijd. Denk bijvoorbeeld aan afspraken die moeten helpen om werknemers tot hun pensioen te laten werken. Of afspraken over de ontwikkeling van medewerkers en over een goede combinatie tussen werk en privé.

Niet altijd een cao

In het cao-overleg worden de werknemers vertegenwoordigd door de vakbonden. Maar er zijn steeds meer werknemers die vinden dat de vakbonden niet namens hen spreken. Ook zijn er nieuwe vormen gekomen om te werken. Voorbeelden zijn zzp’ers en medewerkers die via een platform werken. Dat is op dit moment al een grote groep en deze medewerkers vallen niet onder een cao. Het wordt dus steeds moeilijker om afspraken te maken die voor iedereen gelden. Het is belangrijk om in het cao-overleg ook rekening te houden met deze ontwikkelingen. Toch zal de cao een belangrijke rol blijven spelen in het arbeidsrecht. Nog steeds geven ze een grote groep werknemers en werkgevers duidelijkheid en zekerheid.