Wat is de Wet collectieve arbeidsovereenkomsten (cao)?

Wat is een cao?

Een collectieve arbeidsovereenkomst, afgekort als cao, is een akkoord tussen werkgeversgroepen en vakbonden. In een cao worden afspraken vastgelegd over arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden. Deze afspraken zijn van toepassing op zowel werkgevers als werknemers in een specifieke branche. Check altijd goed welke cao op jou van toepassing is.

Wat regel je in een cao?

Voor bepaalde onderwerpen in de wet is het toegestaan om andere overeenkomsten te maken in een cao. In de wet staat bijvoorbeeld dat een werkgever tijdens het eerste jaar van ziekte 70% van het salaris moet doorbetalen (zie ook Wet Poortwachter). In veel cao's is hier echter iets anders over afgesproken. In plaats van 70% moet de werkgever dan 100% van het salaris doorbetalen.

Vaak worden er ook andere afspraken gemaakt over vakantiedagen. Een fulltime medewerker heeft volgens de wettelijke regels recht op 4 weken vakantie. Dit kan echter worden verhoogd naar 5 weken in een cao.

Een cao bevat ook extra arbeidsvoorwaarden die specifiek gelden voor een bepaalde beroepsgroep. Deze zijn niet wettelijk vastgelegd, maar worden wel geregeld in de cao. Bijvoorbeeld, in de cao voor beroepsgoederenvervoer is er een toeslag voor werken in ploegendienst.

Betere arbeidsvoorwaarden geven?

Werkgevers moeten de afspraken uit een cao toepassen. Als ze dat niet doen, dan kunnen ze een boete krijgen. Maar wat als de werkgever een medewerker betere arbeidsvoorwaarden wil geven dan in de cao staan? Goed nieuws, dat mag!

De afspraken in de cao zijn dan het minimum, en meer mag altijd. Ben je van plan om betere arbeidsvoorwaarden te geven? Let dan wel op dat je al je medewerkers die betere arbeidsvoorwaarden geeft. Je mag dus geen uitzonderingen maken.

De rol van vakbonden

Vakbonden komen op voor de belangen van werknemers en proberen goede arbeidsvoorwaarden af te spreken. De werkgeversorganisaties komen op voor de belangen van de werkgevers. Een cao wordt afgesloten tussen de vakbonden en werkgeversorganisaties.

Afspraken in een cao gelden meestal voor een periode van één jaar tot een paar jaar. Daarna moeten de werkgevers en de werknemers weer opnieuw afspraken maken met elkaar. Het lukt niet altijd om op tijd nieuwe afspraken te maken. Zolang er geen nieuwe cao is, geldt de cao die al bestond.

Afspraken die passen bij arbeidsmarkt en economie

Met een cao kunnen werkgeversorganisaties en vakbonden ook reageren op de veranderende arbeidsmarkt en economie. Denk bijvoorbeeld aan afspraken die moeten helpen om werknemers tot hun pensioen te laten werken. Of afspraken over de ontwikkeling van medewerkers en over een goede combinatie tussen werk en privé.

Zijn alle cao’s hetzelfde of zijn er verschillen?

Er zijn veel soorten cao’s. In Nederland zijn er zelfs bijna duizend verschillende!

• Sommige zijn heel lang en uitgebreid, terwijl andere juist heel kort zijn.

• Sommige zijn van toepassing op een hele bedrijfstak, zoals de horeca-cao. Dat heet een bedrijfstak-cao. De vakbonden hebben dan met één of meer werkgeversorganisaties onderhandeld.

• Sommige gelden alleen voor een bepaalde onderneming. Philips heeft bijvoorbeeld een eigen cao. Dat heet een ondernemings-cao. De vakbonden hebben dan maar met één werkgever onderhandeld.

Algemeen verbindend verklaring van een cao

Sommige cao’s zijn door de minister van Sociale Zaken algemeen verbindend verklaard. Dan gelden de vastgelegde afspraken voor alle werkgevers in die bedrijfstak. Dus ook voor de werkgevers die geen lid zijn van de werkgeversorganisatie die de afspraken heeft gemaakt. Voorbeelden hiervan zijn de bedrijfstak cao's van de Horeca, Retail non-food en Particuliere Beveiliging.

Niet altijd een cao

Bij het cao-overleg spreken de vakbonden namens de werknemers. Maar steeds meer werknemers vinden dat de vakbonden niet voor hen opkomen. Er zijn ook nieuwe manieren van werken, zoals zzp'ers en mensen die via een platform werken. Deze groep is al groot en valt niet onder een cao.

Het wordt dus moeilijker om afspraken te maken die voor iedereen gelden. Het is belangrijk om bij het cao-overleg rekening te houden met deze ontwikkelingen. Toch blijft de cao een belangrijke rol spelen in het arbeidsrecht. Ze geven nog steeds duidelijkheid en heldere afspraken tussen werkgevers en werknemers.