Wat houdt de Arbeidstijdenwet in?

In de Arbeidstijdenwet staan regels voor de werktijden, pauzes en rusttijden van jouw medewerkers. Wat zijn die regels en waar moet jij op letten?

Wat zijn de regels in de Arbeidstijdenwet in 2024?

Met je medewerkers maak je afspraken over hoeveel uur ze per week of per maand werken. Dat is de arbeidstijd. De Arbeidstijdenwet geeft aan hoeveel uur een medewerker maximaal mag werken:

• een medewerker mag maximaal 12 uur per dag en niet meer dan 60 uur per week werken

• medewerkers van 16 of 17 jaar mogen gemiddeld maximaal 40 uur per week werken

• een medewerker mag niet iedere week 12 uur per dag werken. Daarom moet je ook nog rekening houden met deze regels:

  • per 4 weken mag een medewerker gemiddeld 55 uur per week werken

  • per 16 weken mag een medewerker gemiddeld 48 uur per week werken.

Een ander woord voor arbeidstijd is ‘werktijd’. De Arbeidstijdenwet wordt daarom ook wel de werktijdenwet genoemd.

In de deze wet is niet alleen de arbeidstijd geregeld. Je vindt daarin ook regels over:

• rusttijden

• pauze

• overwerk

• woon-werkverkeer en werk-werkverkeer

• nachtdienst

• het maken van roosters en het bijhouden van de gewerkte uren

Hieronder lees je per onderwerp de regels daarvoor.

Voor wie gelden de regels uit de Arbeidstijdenwet?

De regels gelden voor de meeste medewerkers. Ook als ze uitzendkracht zijn of op detacheringsbasis bij jou werken. En heb je stagiairs? Dan gelden de regels uit de Arbeidstijdenwet ook voor hen.

Voor wie geldt de Arbeidstijdenwet niet?

Deze geldt voor de meeste medewerkers, maar er zijn uitzonderingen. Verdient een medewerker minstens 3 keer het minimumloon? Dan geldt de Arbeidstijdenwet niet. En dan is er ook weer een uitzondering op deze uitzondering. Als die medewerkers namelijk in nachtdiensten werken of risicovol werk doen, dan gelden de regels weer wel.

Naast de Arbeidstijdenwet is er ook een Arbeidstijdenbesluit. Daarin staan extra regels over de arbeidstijden van bepaalde beroepen of sectoren. Bijvoorbeeld voor de brandweer, de zorg, horeca, schoonmaak en vervoer. Die extra regels zijn nodig omdat in deze beroepen vaak op andere werktijden wordt gewerkt. Zonder de extra regels zouden de algemene regels uit de Arbeidstijdenwet overtreden worden.

Wat zijn de regels voor rusttijden in de Arbeidstijdenwet?

De wet geeft ook regels voor de rusttijd van jouw medewerkers:

• na een werkdag heeft een medewerker minimaal 11 uren achter elkaar rusttijd.

• de rusttijd van 11 uur kun je een keer in de week verkorten naar minimaal 8 uur. Dit mag alleen als het echt nodig is voor het werk.

• per week heeft een medewerker recht op 36 uur rust achter elkaar.

• de rusttijd per week mag je ook over 2 weken verspreiden. Dan moet je er wel voor zorgen dat in die 2 weken 72 uur rust is gepland. Deze 72 uur hoeven niet achter elkaar te zijn, dat mag ook in 2 periodes van minimaal 32 uur.

Is pauze werktijd?

Een pauze is geen werktijd. Tijdens een pauze heeft een medewerker geen recht op loon, behalve als je daarover afspraken hebt gemaakt.

In de Arbeidstijdenwet staan regels over pauzes:

• werkt iemand langer dan 5,5 uur werken, dan heeft diegene recht op 30 minuten pauze. Deze pauze mag je verdelen in 2 keer een kwartier pauze.

• werkt iemand langer dan 10 uur, dan heeft diegene recht op 45 minuten pauze. Deze pauze mag je verdelen in meer pauzes van een kwartier.

• je mag de pauzes niet aan het begin of aan het einde van de werkdag plannen.

In een cao kunnen andere afspraken staan over pauzes. Kijk dus altijd ook in de cao.

De wet noemt 2 situaties waarin een medewerker geen pauze hoeft te nemen:

• als de medewerker alleen werkt en geen direct contact heeft met een collega die hetzelfde werk doet

• als de medewerker geen pauze kan nemen omdat dat niet lukt door de aard van het werk. Dit moet dan wel geregeld zijn in een cao, een bedrijfsregeling of je moet daarover afspraken hebben gemaakt met de ondernemingsraad.

Valt overwerk onder de wettelijke arbeidstijd?

Met een medewerker maak je afspraken over de uren die hij per week werkt. De hoofdregel uit de Arbeidstijdenwet is dat een medewerker maximaal 12 uur per dag en niet meer dan 60 uur per week mag werken.

Het kan natuurlijk gebeuren dat een medewerker meer moet werken omdat het erg druk is op het werk. Dat noem je overwerk. De uren die een medewerker meer werkt dan de uren die jullie samen hebben afgesproken, noem je overuren. Ook voor de overuren geldt dat een medewerker niet meer mag werken dan 12 uur per dag en niet meer dan 60 uur per week.

Vaak staan in een cao afspraken over overuren en overwerk. Kijk dus altijd ook even in de cao

Is woon-werkverkeer werktijd?

Woon-werkverkeer, dus de reistijd van huis naar werk en weer terug, is geen werktijd. Werk-werkverkeer, dus de reistijd tijdens het werk, is wel werktijd voor de Arbeidstijdenwet.

Op de regel dat woon-werkverkeer geen reistijd is, zijn uitzonderingen:

• als jij een medewerker vraagt om met een bedrijfsbusje onderweg van huis naar werk ook nog collega’s op te halen, dan is dat voor die medewerker werk-werkverkeer. Die tijd telt dus mee als werktijd voor de wet. Dat geldt niet voor de collega’s die hij ophaalt. Voor hen is dat ritje woon-werkverkeer en telt dus niet mee.

• als een medewerker regelmatig op een ander werkadres werkt, maar eerst langs jouw bedrijf moet om bijvoorbeeld spullen op te halen, dan is het eerste stuk, dus de rit naar jouw bedrijf, woon-werkverkeer. Het tweede stuk, de rit naar het werkadres, is werk-werkverkeer en telt dus mee als werktijd voor de Arbeidstijdenwet.

• als een medewerker meteen vanuit huis naar een eerste klant moet rijden, dan telt die reistijd als werk-werkverkeer.

Het gaat er dus om of de medewerker iets in opdracht van jou doet, dan is het werk-werkverkeer en telt die tijd mee voor de wet.

Tip: het is verstandig om hierover duidelijke afspraken te maken met je medewerkers.

Wanneer is werktijd nachtdienst?

’s Nachts werken is extra zwaar, daarom gelden daarvoor extra regels. Je noemt werktijd nachtwerk als een medewerker tussen 0.00 uur en 6.00 uur minstens 1 uur werkt. Alleen medewerkers die ouder zijn dan 18 jaar mogen nachtdiensten hebben. Voor jongere medewerkers is dat verboden.

De Arbeidstijdenwet geeft ook regels voor hoelang een nachtdienst mag duren en hoe vaak een medewerker tijdens een nachtdienst mag werken:

• een nachtdienst mag maximaal 10 uur duren.

• een medewerker mag maximaal 5 keer per 2 weken en 22 keer per jaar 12 uur in een nachtdienst werken

• de wet maakt een verschil tussen vroege en late nachtdiensten. Een vroege nachtdienst eindigt voor 2.00 uur, een late nachtdienst eindigt na 2.00 uur. Een medewerker mag per 16 weken in maximaal 36 nachtdiensten werken die na 2.00 uur eindigen. In een cao kunnen hierover andere afspraken staan.

Als een medewerker tijdens een nachtdienst heeft gewerkt, dan moet hij ook extra lang kunnen rusten. In de Arbeidstijdenwet zijn daarover ook regels opgenomen:

• na een vroege nachtdienst, die eindigt voor 2.00 uur, moet hij een rusttijd van minimaal 11 uur krijgen

• na een late nachtdienst, die eindigt na 2.00 uur, moet hij een rusttijd van minimaal 14 uur krijgen

• na een nachtdienst die 12 uur heeft geduurd, moet hij een rusttijd van minimaal 12 uur krijgen

• na een serie van 3 of meer nachtdiensten mag een medewerker minimaal 46 uur niet werken.

Dit zijn de belangrijkste regels over nachtdiensten. Rond de werk- en rusttijden van nachtdiensten gelden nog meer regels. Het is ook een onderwerp waarover in een cao afspraken worden gemaakt. We raden je daarom aan om ook altijd de regels in de cao hierover te bekijken.

Wat is voor een werkgever nog meer belangrijk uit de Arbeidstijdenwet?

Een werkgever moet zich aan de regels houden uit de wet. Hierboven heb je alle regels over werk-, pauze- en rusttijden kunnen lezen. De wet heeft ook nog regels over de roosters:

• als je het rooster maakt, moet je rekening houden met de persoonlijke omstandigheden van de medewerkers, bijvoorbeeld met de zorgtaken die ze hebben of de scholing die ze volgen.

• de medewerkers moeten de roosters kunnen bekijken

• als je het rooster verandert, dan moet je dat minimaal 28 uur van tevoren laten weten, tenzij je daarover andere afspraken hebt gemaakt

• je moet de gewerkte uren bijhouden.

Wie controleert de Arbeidstijdenwet?

De Arbeidsinspectie controleert of iedereen zich houdt aan de regels uit de wet. Als de Arbeidsinspectie ziet dat de Arbeidstijdenwet overtreden wordt, dan kan de Arbeidsinspectie een boete opleggen. Dat kunnen hoge boetes zijn.

De Arbeidstijdenwet in de praktijk

De belangrijkste regels zijn duidelijk. Toch zal het vaak nog best een puzzel zijn om alle medewerkers in te roosteren op een manier dat je alle werk-, rust- en pauzetijden goed hebt geregeld. En dan zijn er nog al die uitzonderingen waar je rekening mee moet houden. Die staan in het Arbeidstijdenbesluit of in de cao.

Dit werk liever uitbesteden? Neem dan contact op met Maqqie. Als specialist op het gebied van arbeidstijden, kun je de roostering en alles wat daarbij komt kijken met een gerust hart aan ons overlaten.

Wat verandert er in 2024 in de arbeidstijdenwet?

Er zijn in 2024 geen veranderingen doorgevoerd. Toch bracht Prinsjesdag 2023 wél belangrijke aanpassingen met zich mee voor ondernemers met personeel in 2024.

Een opvallende aanpassing is de verhoging van de arbeidskorting, die vooral voordelig is voor werknemers met een jaarinkomen tot ongeveer 40.000 euro. Deze groep kan rekenen op meer nettoloon, dankzij een maximale arbeidskorting van 5.167 euro in 2024. Dit is een bijzonder voordeel voor werknemers die rond het minimumloon verdienen, aangezien hun arbeidskorting met 115 euro stijgt. Ook steeg het minimumloon en is er nu een minimum uurtarief voor zzp'ers. Lees meer over de salaris- en HR-wijzigingen in 2024.