Navigeer naar content

Wat is een fictieve dienstbetrekking?

De fictieve dienstbetrekking

Voor een werkgever en een medewerker is het belangrijk om te weten of de arbeidsrelatie die zij hebben een fictieve dienstbetrekking is. Als dat namelijk het geval is, dan moeten er premies en loonbelasting worden betaald.

Wanneer is sprake van een fictieve dienstbetrekking? Lees meer over de kenmerken en de gevolgen.

Wat is een fictieve dienstbetrekking?

Een fictieve dienstbetrekking is een werkrelatie die lijkt op een gewone werkgever-werknemer-relatie maar dat niet is. Er is namelijk geen echt arbeidscontract. Toch doet de belastingdienst alsof er een dienstverband is, omdat de werkrelatie veel op een gewone werkgever-werknemer-relatie lijkt.

Bij een gewone werkgever-werknemer-relatie is er een contract en is iemand officieel in dienst bij de werkgever. Bij een fictieve dienstbetrekking is er geen officieel contract. Wel werkt de medewerker regelmatig en krijgt die vaak een vaste vergoeding. In zo’n situatie behandelt de belastingdienst de werkrelatie alsof de medewerker gewoon in dienst is. Daarom heet het een fictieve dienstbetrekking; het is alsof er een dienstbetrekking is. 

Als de belastingdienst zegt dat een arbeidsrelatie een fictieve dienstbetrekking is, dan betekent dat dat er loonbelasting en premies moeten worden betaald. En dat gaat op dezelfde manier als bij een normale arbeidsrelatie.

Een fictieve dienstbetrekking wordt ook wel een fictief dienstverband of een fictieve arbeidsovereenkomst genoemd.

Welke inhoudingen gelden er bij een fictieve dienstbetrekking?

Bij een fictieve dienstbetrekking moeten dezelfde belastingen en premies worden ingehouden als bij een gewone dienstbetrekking. Dat betekent dat aan de belastingdienst moet worden betaald:

  • loonbelasting

  • premies volksverzekeringen. Dat zijn de premies voor de Algemene Ouderdomswet (AOW), de Algemene nabestaandenwet (Anw) en de Wet langdurige zorg (Wlz)

  • premie Ziekenfondswet

  • premies werknemersverzekeringen. Dat zijn de premies voor de Werkloosheidswet (WW), de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) en de Ziektewet (ZW) 

Dit geldt dus als sprake is van een fictief dienstverband.

Praktijkvoorbeeld fictieve dienstbetrekking

Praktijkvoorbeelden van fictieve dienstbetrekkingen zijn:

  • een zzp’er die maar één opdrachtgever heeft

  • meewerkende gezinsleden zoals een partner die of een kind dat structureel meewerkt in een familiebedrijf maar daarvoor geen loon krijgt of een contract heeft

  • stagiairs die een stagevergoeding krijgen en regelmatig werk verrichten

  • inhuurcontracten met artiesten of beroepssporters

  • langdurige werkrelaties waarbij iemand geen contract heeft maar wel regelmatig werkzaamheden voor hetzelfde bedrijf uitvoert.

In deze voorbeelden kan het zo zijn dat de belastingdienst vindt dat er toch een dienstbetrekking is, ook al hebben de partijen dat niet zo afgesproken.

Wat is fictieve verloning?

Fictieve verloning is dat de belastingdienst doet of iemand loon heeft gekregen, terwijl iemand dat niet echt heeft ontvangen. Een voorbeeld daarvan is de situatie waarin een partner of een kind meewerkt in een familiebedrijf maar daarvoor geen loon krijgt terwijl de belastingdienst vindt dat dat wel zou moeten.

Bij een fictieve verloning moeten belasting en premies worden betaald over het bedrag waarvan de belastingdienst vindt dat dat als loon zou moeten zijn betaald.

Wanneer is er een ‘echte’ dienstbetrekking?

Er is een echte dienstbetrekking als de volgende 3 onderdelen aanwezig zijn in de arbeidsrelatie:

  • Persoonlijke arbeid

Dit betekent dat degene met wie de afspraak over het werk is gemaakt het werk ook echt zelf uitvoert. Dus diegene besteedt het werk niet uit aan een ander, maar doet het zelf.

  • Gezagsverhouding

Dit betekent dat degene voor wie het werk wordt gedaan instructies mag geven over hoe het werk wordt uitgevoerd.

  • Loon

Dit is de vergoeding die iemand voor het werk krijgt. De belastingdienst kan ook een fictieve verloning aannemen. Bij een fictieve verloning is voldaan aan het onderdeel ‘loon’.

De belastingdienst beoordeelt een arbeidsrelatie op deze 3 onderdelen.

Wat is het verschil tussen een echte dienstbetrekking en een fictieve dienstbetrekking?

Het verschil tussen een echte dienstbetrekking en een fictieve dienstbetrekking is vooral dat iemand niet officieel in dienst is. Diegene heeft dus geen contract voor bepaalde tijd of voor onbepaalde tijd en heeft niet de rechten van een normale werknemer. Ook hoeft niet te zijn afgesproken hoeveel uren iemand werkt. Wel zijn de andere 3 onderdelen van belang: persoonlijke arbeid, gezagsverhouding en loon.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is dat een zzp’er denkt dat die als zzp’er werkt, maar dat de belastingdienst toch vindt dat sprake is van een dienstverband. De belastingdienst beoordeelt dat aan de hand van de Wet DBA. De term schijnzelfstandigheid wordt vaak ook genoemd bij het onderwerp fictief dienstverband. Schijnzelfstandigheid is alleen geen echt fictief dienstverband. Het is eerder een soort aanpassing van de arbeidsrelatie door de belastingdienst omdat de zelfstandigheid schijn blijkt te zijn.

Je wilt als opdrachtgever en als zzp’er voorkomen dat er sprake is van schijnzelfstandigheid. Want als de belastingdienst vindt dat er een dienstbetrekking is, dan moeten premies en belastingen worden betaald. En je loopt zelfs het risico op een boete.

Tot nu toe heeft de belastingdienst niet veel gecontroleerd op schijnzelfstandigheid. Maar de belastingdienst heeft aangekondigd dat wel vanaf 1 januari 2025 te gaan doen. Vanaf die datum gaat de belastingdienst de Wet DBA handhaven. Vanaf die datum kan de belastingdienst boetes gaan opleggen als sprake is van schijnzelfstandigheid.

Goed om te weten is dat je als opdrachtgever schijnzelfstandigheid kunt voorkomen. Dat kan door zzp’ers in te huren op payroll- of uitzendbasis. En voor de zzp’er zijn er ook verschillende voordelen van payroll.

Heb je nog meer hulp nodig?

We staan graag voor je klaar!

Start vandaag nog met maqqie

Maak het jezelf makkelijk en regel online je contracten en uitbetalingen. Wij zorgen voor jouw medewerkers, jij kiest voor maximale vrijheid om te ondernemen. Ontdek hoe jouw personeels- en salarisadministratie sneller en beter kan. We helpen kosteloos bij de overstap indien nodig.